1. Bincangkan lima ciri kepemimpinan Nabi Muhammad S.A.W. |
2. Bincangkan kaedah pemilihan khalifah pada zaman Khalifah al-Rasyidin |
3. Menilai sumbangan Khalifah Abu Bakar |
4. Menilai sumbangan Khalifah Umar al-Khattab |
5. Menilai sumbangan Khalifah Umar Abdul Aziz |
6. Menilai sumbangan Khalifah Harun al-Rashid |
7. Etika & strategi peperangan zaman Nabi Muhammad |
8. Menilai kepimpinan dan sumbangan Salehuddin al-Ayyubi |
9. Menilai kepimpinan dan sumbangan Muhammad al-Fatih |
10. Bincangkan peranan institusi zakat dan pelaksanaannya pada zaman Khulafa Rasyidin. |
11. Menilai sumbangan al-Khwarizmi dlm perkembangan intelektual |
12. Menilai sumbangan al-Ghazali dlm perkembangan intelektual |
13. Menilai sumbangan Ibn Khaldun dlm perkembangan intelektual |
14. Terangkan perkembangan ilmu naqli pada zaman Umaiyyah di Andalusia |
15. Menilai sumbangan al-Mas'udi dlm penerokaan |
16. Menilai sumbangan Ibn Majid dlm penerokaan |
17. Menilai sumbangan Ibn Battutah dlm penerokaan |
18. Reaki masyarakat di Mesir thdp penjajahan Barat |
19. Reaksi masyarakat di Algeria thdp penjajahan Barat |
20. Faktor-faktor kemunculan nasionalisme di Mesir |
21. Faktor perluasan kuasa Barat thdp Turki Uthmaniyah |
22. Penglibatan Uthmaniyah dalam Perang Dunia Pertama |
23. Faktor-faktor pembentukan negara Mesir |
Blog ini memaparkan isu-isu yang berkaitan dengan sejarah yang merangkumi pendapat saya mahupun artikel-artikel sejarah yang saya baca ( kumpul/simpan ) dan dihantar ke blog 'lepaksejarah' untuk dikongsi bersama terutamanya dengan mereka yang suka tentang sejarah. Saya juga menggunakan blog ini untuk memaparkan bahan-bahan mata pelajaran sejarah stpm (940),Sejarah PMR serta aktiviti-aktiviti Persatuan Sejarah untuk tatapan / kegunaan para pelajar saya.
Ahad, 10 November 2013
SEJARAH ISLAM [ 500-1918 ]
LATIH TUBI STPM 2013 ( U2 )
Isnin, 28 Oktober 2013
SEJARAH DUNIA
(1500-1955)
KERTAS 1 [940/1]
PRA-PEPERIKSAAN STPM 2013
( Dua Jam )
Jawab empat soalan sahaja.
[ 80 marlah ]
1. Bincangkan ciri-ciri masyarakat maritim di Portugal pada abad ke16 dan 17.
2. Huraikan
peranan Maharaja China dalam pemerintahan pada zaman Dinasti Ching.
3. Sejauh
manakah sistem pemerintahan Amerika Syarikat pada abad ke-18 dan 19
berbentuk persekutuan..
4. Nilaikan
idea dan sumbangan Charles Louis Montesquieu
pada abad ke-18 dan 19.
5.
Huraikan tranformasi sosial dan
ekonomi yang berlaku di India pada abad ke-19 hingga
abad ke-20 akibat campur tangan Barat.
6. Bincangkan
peranan United Kingdom dalam Komanwel pada abad ke-20.
SEJARAH MALAYSIA DAN ASIA
TENGGARA
(1800-2000)
KERTAS 3 [940/3]
PRA-PEPERIKSAAN
STPM 2013
( Dua Jam )
Jawab empat soalan sahaja. Dua soalan daripada Bahagian A dan dua soalan
daripada bahagian B.
Bahagian A ( Sejarah Malaysia )
[ 40 markah ]
1. Jelaskan peranan raja sebelum campur tangan
British di Tanah Melayu pada abad
ke-19.
2. Bincangkan
faktor-faktor perluasan kuasa asing di
Tanah Melayu pada pertengahan
abad ke-19.
3. Analisiskan
usaha-usaha pembangunan ekonomi luar bandar di Tanah Melayu antara
tahun 1956 hingga tahun 1960.
Bahagian B ( Sejarah Asia
Tenggara )
[ 40 markah ]
4.
Jelaskan konsep dan susun lapis
masyarakat di Vietnam pada abad ke-19.
5. Terangkan
matlamat penubuhan Sarekat Islam di Indonesia pada awal abad ke-20
6. Nilaikan
sumbangan Phibun Songkram terhadap Thailand pada abad ke-20.
pada abad
ke-20.
SEJARAH STPM PENGGAL 3 (940/3)
SEJARAH
940/3: MALAYSIA DAN ASIA TENGGARA ( 1800-2000):
CONTOH-CONTOH
PENGENALAN, HURAIAN ISI DAN KESIMPULAN
Pengenalan:
1. Terangkan
pelaksanaan Adat Perpatih dan Adat
Temenggung di Tanah Melayu pada abad ke-19.
Adat Perpatih
berasal dari Pagar Ruyung, Sumatera. Diasaskan oleh Datuk Perpatih Nan Sebatang
dan diamalkan di Negeri Sembilan, Naning serta sempadan Melaka. Adat Temenggung
pula diasaskan oleh Datuk Ketemenggungan,juga berasal dari Sumatera. Di Tanah
Melayu adat ini diamalkan di semua negeri kecuali Negeri Sembilan dan Naning. Pelaksanaan kedua-dua adat ini oleh
masyarakat Melayu pada abad ke-19 telah membawa kesan yang besar terhadap
sistem adat dan undang-undang di Tanah Melayu.
2. Huraikan struktur masyarakat feudal di Vietnam
dan Thailand sebelum perluasan pengaruh Barat dikedua-dua negara.
1.
Sistem feudal telah diamalkan di Asia Tenggara termasuk di Vietnam dan Thailand
sebelum kedatangan Barat di kedua-dua negara tersebut ]. 2. [ Sistem feudal merupakan satu bentuk
susun lapis masyarakat atau hierarki yang terdiri daripada golongan pemerintah
dan golongan yang diperintah] . 3.
Hubungan dua kumpulan ini adalah bersifat timbal balik iaitu golongan
memerintah memberi perlindungan kepada golongan yang diperintah manakala
golongan yang diperintah pula memberi perkhidmatan dan taat setia kepada
golongan yang memerintah.
* Sila ambil perhatian, ketika menjawab soalan, calon-calon dilarang menulis dalam bentuk nota atau bernombor kecuali menulis syarat-syarat perjanjian. "Nombor" di atas hanyalah untuk menunjukan ketika menulis pendahuluan, tiga ayat sudah memadai. [ Sekadar pendapat pemilik blog 'Lepaksejarah'.]
Huraian Isi:
1.
Bincangkan faktor-faktor perluasan kuasa asing di Tanah Melayu pada pertengahan abad
ke-19.
Faktor
utama yang membawa kepada perluasan kuasa asing di Tanah Melayu pada pertengahan abad
ke-19 adalah faktor
ekonomi. Revolusi Perusahaan pada pertengahan abad
yang ke-19 menyebabkan Britain memerlukan bahan-bahan mentah bagi
kilang-kilangnya dan pasaran-pasaran baru bagi barang-barang perkilangannya. Perkembangan perusahaan mengetin pada
pertengahan abad yang kesembilan belas, membawa kepada keperluan bijih timah
yang tinggi di Eropah.
Negeri-negeri
Melayu terutamanya Perak dan Selangor amat kaya dengan bijih timah. Amat menguntungkan
bagi Britain sekiranya ia campur tangan dan menguasai negeri-negeri tersebut. Ramai pedagang dan syarikat-syarikat British
telah menanam modal di Semenanjung Tanah Melayu dalam kegiatan perlombongan
bijih timah di Larut, Sungai Ujong dan Lukut.
Pelabur British iaitu Syarikat
Bijih Timah Sungai Ujong telah membayar $30,000 kepada Dato Kelana pada tahun
1872 bagi konsesi perlombongan.
Namun
begitu keadaan anarki di negeri-negeri Melayu telah mengancam pelaburan dan
perdagangan British. Pada bulan Mac 1873 seramai 248 pedagang Cina
menandatangani sepucuk surat rayuan yang meminta British campur tangan dalam
hal-ehwal negeri-negeri Melayu. Surat rayuan ini telah diterima oleh Lord
Kimberley, Setiausaha Pejabat Tanah Jajahan pada Ogos 1873.
Memang
tidak dapat dinafikan bahawa faktor ekonomi merupakan salah satu faktor penting
yang mempengaruhi British campur tangan di negeri-negeri Melayu pada pertengahan abad ke-19.
[ Perkara ini jelas kelihatan dalam arahan
yang diberi oleh Lord Kimberley kepada Sir Andrew Clarke pada 1873. Sir Andrew Clarke telah diarah untuk melaporkan
langkah-langkah yang boleh diambil oleh Kerajaan British untuk melindungi kepentingan
pelaburan dan perdagangan di negeri-negeri Melayu ].
2. Jelaskan
sebab-sebab penubuhan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu pada tahun 1896
Antara faktor yang mendorong pembentukan
Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB) 1896 ialah masalah kewangan Pahang.
Menurut Prof Khoo Kay Kim dan K.G.Tregonning, masalah
kewangan Pahang merupakan sebab utama yang membawa kepada pembentukan
Negeri-negeri Melayu Bersekutu. Menjelang Januari 1892, Pahang berhutang dari
Negeri-negeri Selat sebanyak $ 610,000. Untuk tahun tersebut Pahang perlu meminjam lagi sebanyak $175,000. Pahang mempunyai sumber hasil yang
terhad. Pendapatn Pahang tidak mampu menampong kos mentadbir. Pemberontakan
Pahang (1891 – 1895) memburukkan lagi kedudukan kewangan Pahang. Kerajaan
Negeri-negeri Selat enggan memberi pinjaman kepada Pahang kerana mereka juga menghadapi masalah
kewangan. Jelaslah bahawa masalah kawangan Pahang merupakan antara faktor yang
membawa kepada penubuhan Negeri-Negeri Melayu bersekutu 1896.
Kesimpulan:
1. Analisiskan usaha-usaha pembangunan ekonomi
luar bandar di Tanah Melayu antara
tahun 1956 hingga tahun 1960.
Berdasarkan analisis di atas
dapatlah dirumuskan bahawa pihak kerajaan telah berusaha untuk melaksanakan
pelbagai program pembangunan luar Bandar di Tanah Melayu. Namun begitu pembangunan tersebut yang
dilaksanakan melalui Rancangan Malaya Pertama kurang berjaya akibat ancaman
komunis semasa zaman darurat. Oleh itu tumpuan kerajaan lebih kepada masalah
keselamatan negara. Keadaan diburukkan lagi dengan kemerosotan harga komoditi
getah dan bijih timah di pasaran dunia.
2. Huraikan
struktur masyarakat feudal di Vietnam dan Thailand sebelum perluasan pengaruh
Barat dikedua-dua negara.
Kesimpulannya, huraian di atas menunjukkan perluasan kuasa Barat di Vietnam dan
Thailand telah membawa kesan negatif terhadap struktur masyarakat feudal di
kedua-dua buah negara. Perancis yang
berjaya menguasai Vietnam telah menghapuskan sistem feudal. Di Thailand pula akibat desakan dan tekanan
British, sistem feudal telah mengalami pengubahsuaian atau perubahan yang pesat
selaras dengan proses pemodenan Thailand.
SEJARAH STPM PENGGAL 3 (940/3): SOALAN LATIH TUBI
BAHAGIAN B: ASIA TENGGARA [1800-2000]
TEMA 1: MASYARAKAT
1. Bincangkan konsep dan peranan raja dalam
institusi pemerintahan di Thailand pada abad ke-19.
2. Bincangkan konsep dan peranan maharaja dalam
institusi pemerintahan di Vietnam pada abad ke-19.
3. Jelaskan hierarki dan peranan pembesar dalam
institusi pemerintahan di Thailand pada abad ke-19.
4. Jelaskan hierarki dan peranan pembesar dalam
institusi pemerintahan di Vietnam pada abad ke-19.
5. Terangkan konsep dan susun lapis masyarakat
di Vietnam dan Indonesia abad ke-19.
6. Jelaskan ciri-ciri ekonomi tradisional yang
diamalkan di Vietnam pada abad ke-19.
7. Jelaskan ciri-ciri ekonomi tradisional yang
diamalkan di Indonesia pada abad ke-19.
8. Jelaskan ciri-ciri ekonomi komersial yang
diamalkan di Vietnam pada abad ke-19.
9. Jelaskan ciri-ciri ekonomi komersial yang
diamalkan di Indonesia pada abad ke-19.
TEMA 2:
TRANSFORMASI MASYARAKAT
1. Bincangkan faktor-faktor perluasan kuasa
asing di Indonesia dan Myanmar pada abad ke-19.
2. Bincangkan cara-cara perluasan kuasa asing di
Indonesia dan Myanmar pada abad ke-19.
3. Analisiskan sebab-sebab penentangan
masyarakat tempatan di Indonesia terhadap Belanda pada
abad ke-19.
4. Analisiskan
sebab-sebab penentangan masyarakat tempatan di Myanmar terhadap British pada
abad ke-19.
5. Nilaikan peranan Deponegoro dalam penentangan
terhadap Belanda di Indonesia pada awal abad ke-19.
6. Nilaikan peranan Thibaw dalam penentangan
terhadap British di Myanmar pada abad ke-19.
7. Huraikan kesan-kesan penjajahan Barat
terhadap pentadbiran tempatan di Indonesia pada abad ke-19.
8. Huraikan kesan-kesan penjajahan Barat
terhadap pentadbiran tempatan di Myanmar pada abad ke-19.
9. Bincangkan perkembangan ekonomi Indonesia di
bawah pentadbiran Belanda pada abad ke-19.
10. Bincangkan perkembangan ekonomi Myanmar
semasa pentadbiran British pada abad ke-19.
10. Bincangkan perkembangan pendidikan di Myanmar semasa pentadbiran British pada abad
ke-19.
11. Bincangkan perkembangan pendidikan di
Indonesia semasa pentadbiran Belanda pada abad ke-19.
TEMA 3: NASIONALISME
DAN PEMBENTUKAN NEGARA BANGSA
1. Analisiskan faktor-faktor yang membawa kepada
kemunculan nasionalisme di Indonesia pada abad
ke-19.
2. Analisiskan faktor-faktor yang membawa kepada
kemunculan nasionalisme di Myanmar pada abad
ke-19.
3. Terangkan sebab-sebab penubuhan dan matlamat
Sarekat Islam dalam mendukung gerakan
nasionalisme Indonesia pada abad ke-20.
4. Terangkan sebab-sebab penubuhan dan matlamat
Partai Nasional Indonesia dalam mendukung
gerakan nasionalisme pada abad ke-20.
5. Terangkan sebab-sebab penubuhan dan matlamat
YMBA dalam mendukung gerakan nasionalisme
Myanmar pada abad ke-20.
6. Terangkan sebab-sebab penubuhan dan matlamat
Poor Man’s Party dalam gerakan nasionalisme
Myanmar pada abad ke-20.
7. Huraikan dasar dan kesan pendudukan Jepun ke atas perjuangan
kemerdekaan Myanmar pada
abad ke-20.
8. Huraikan dasar dan kesan pendudukan Jepun ke atas perjuangan
kemerdekaan Indonesia pada
abad ke-20.
9. Nilaikan penentangan rakyat Myanmar terhadap
penjajah secara berperlembagaan pada abad ke-20.
10. Galurkan penentangan rakyat Indonesia secara
bersenjata terhadap Belanda pada abad ke-20.
11. Huraikan
langkah-langkah mencapai kemerdekaan Myanmar pada abad ke-20.
12. Huraikan
langkah-langkah mencapai kemerdekaan Indonesia pada abad ke-20.
TEMA 4: PENGISIAN
KEMERDEKAAN
1. Huraikan bentuk pemerintahan republik di Filipina
pada abad ke-20.
2. Huraikan bentuk pemerintahan raja
berperlembagaan di Thailand pada abad ke-20.
3. Huraikan bentuk pemerintahan demokrasi
berparlimen di Filipina dan Thailand pada abad ke-20.
4. Jelaskan dasar-dasar ekonomi yang
dilaksanakan di Filipina pada abad ke-20.
5. Jelaskan dasar-dasar ekonomi yang
dilaksanakan di Thailand pada abad ke-20.
6. Terangkan sistem pentadbiran ketenteraan yang
dilaksanakan di Thailand pada abad ke -20.
7. Nilaikan sumbangan Macapagal dalam pembinaan
negara Filipina pada abad ke-20.
8. Nilaikan sumbangan Phibun Songkram dalam
pembinaan negara Thailand pada abad ke-20.
9. Bincangkan penglibatan Filipina dan Thailand
dalam PBB pada bad ke-20.
10. Bincangkan penglibatan Filipina dan Thailand
dalam South East Asia Treaty Organisation (SEATO)
pada abad ke-20.
11. Bincangkan penglibatan Filipina dan Thailand
dalam ASEAN pada abad ke-20.
SEJARAH STPM PENGGAL 3 (940/3) : SOALAN LATIH TUBI
BAHAGIAN A: MALAYSIA [ 1800-2000]
TEMA 1: MASYARAKAT
1. Jelaskan peranan raja sebelum dan selepas
campur tangan British di tanah Melayu pada abad ke-19.
2. Jelaskan konsep dan hierarki pembesar sebelum
campur tangan British di Tanah Melayu.
3. Jelaskan peranan pembesar sebelum dan selepas
campur tangan British di tanah Melayu pada abad
ke-19.
4. Terangkan bentuk dan pelaksanaan Adat
Perpatih di Tanah Melayu pada abad ke-19.
5. Terangkan bentuk dan pelaksanaan Adat
Temenggung di Tanah Melayu pada abad ke-19.
6. Huraikan prinsip-prinsip umum Undang-Undang
99 Perak dan Undang-Undang Tubuh Johor.
7. Terangkan konsep dan susun lapis masyarakat
di Tanah Melayu pada abad ke-19.
8. Jelaskan ciri-ciri ekonomi tradisional yang
diamalkan di Tanah Melayu pada abad ke-19.
9. Jelaskan ciri-ciri ekonomi komersial yang
diamalkan di Tanah Melayu pada abad ke-19.
TEMA 2:
TRANSFORMASI MASYARAKAT
1. Bincangkan faktor-faktor perluasan kuasa
asing di Negeri-negeri Melayu, Sabah dan Sarawak pada
abad ke-19 dan awal abad
ke-20.
2. Bincangkan cara-cara perluasan kuasa asing di
Negeri-negeri Melayu, Sabah dan Sarawak pada abad
ke-19 dan awal abad ke-20.
3. Nilaikan sebab-sebab penentangan terhadap
kuasa asing di Tanah Melayu, Sabah dan Sarawak
pada
abad ke-19 dan awal abad ke-20.
4. Terangkan perubahan-perubahan pentadbiran di
Negeri-negeri Melayu, Sabah dan Sarawak pada abad
ke-19 danl abad ke-20.
5. Huraikan perubahan perkembangan ekonomi di
Negeri-negeri Melayu, Sabah dan Sarawak pada abad
ke-19 dan abad ke-20.
6. Jelaskan perubahan sistem pendidikan di
Negeri-negeri Melayu, Sabah dan Sarawak pada abad ke-19
dan abad ke-20.
7. Huraikan perkembangan masyarakat pelbagai
kaum di Negeri-negeri Melayu, Sabah dan Sarawak pada
abad ke-19 dan abad ke-20.
TEMA 3: NASIONALISME
DAN PEMBENTUKAN NEGARA BANGSA
1. Bincangkan faktor-faktor yang membawa kepada
kemunculan semangat nasionalisme di Tanah Melayu
pada abad ke-20.
2. Bincangkan sebab penubuhan dan matlamat
Gerakan Islah di Tanah Melayu
3. Bincangkan sebab penubuhan dan matlamat
Kesatuan Melayu Muda di Tanah Melayu
4. Huraikan dasar-dasar pendudukan Jepun di
Tanah Melayu pada abad ke-20.
5. Huraikan kesan-kesan pendudukan Jepun ke atas
gerakan kemerdekaan di Tanah Melayu pada
abad
ke-20.
6. Nilaikan penentangan orang Melayu terhadap
Malayan Union pada tahun 1946.
7. Jelaskan Gerakan Anti-Penyerahan di Sarawak
pada tahun 1946.
8. Bincangkan proses pembentukan Persekutuan
Tanah Melayu 1948.
9. Galurkan perkembangan perlembagaan di Sabah
dan Sarawak pada pertengahan abad ke-20.
10. Huraikan
langkah-langkah mengatasi ancaman Parti Komunis Malaya di Tanah Melayu.
TEMA 4: PENGISIAN
KEMERDEKAAN
1. Huraikan bentuk pemerintahan persekutuan di
Malaysia.
2. Huraikan bentuk pemerintahan Raja
Berperlembagaan di Malaysia.
3. Huraikan bentuk pemerintahan demokrasi
berparlimen di Malaysia.
4. Jelaskan usaha-usaha ke arah pembangunan
sosial di Malaysia melalui Bahasa Kebangsaan.
5. Jelaskan usaha-usaha ke arah pembangunan
sosial di Malaysia melalui Dasar Pendidikan Kebangsaan.
6. Jelaskan usaha-usaha ke arah pembangunan
sosial di Malaysia melalui Dasar Kebudayaan Kebangsaan.
7. Jelaskan usaha-usaha ke arah pembangunan
sosial di Malaysia melalui Rukun Negara.
8. Analisiskan usaha-usaha pembangunan ekonomi
luar bandar antara tahun 1956 hingga tahun 1970.
9. Nilaikan usaha-usaha pembangunan negara
melalui Dasar Ekonomi Baru (DEB) antara tahun 1971
hingga 1990.
10. Analisiskan usaha-usaha kerajaan Malaysia ke arah
pembangunan ekonomi di bawah Dasar
Pembangunan Nasional.
11. Analisiskan usah-usahaa kerajaan ke arah
pembangunan negara melalui Dasar Perindustrian Nasional.
12. Analisiskan usaah-usaha kerajaan ke arah
pembangunan ekonomi melalui Dasar Pertanian Negara.
13. Nilaikan sumbangan Tunku Abdul Rahman Putra al-Haj
dalam pembangunan ekonomi negara.
14. Nilaikan sumbangan Tun Abdul Razak Dato’
Hussein dalam pembangunan ekonomi Malaysia.
15. Nilaikan sumbangan Tun Hussein Onn dalam
pembangunan ekonomi Malaysia.
16. Nilaikan sumbangan Tun Dr Mahathir Mohamad dalam
pembangunan ekonomi Malaysia.
17. Terangkan cabaran-cabaran dan hala tuju
negara Malaysia yang terdapat dalam
Wawasan 2020.
18. Huraikan asas-asas yang membentuk dasar luar
Malaysia.
19. Bincangkan penglibatan Malaysia dalam
Komanwel.
20. Bincangkan penglibatan Malaysia dalam
Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu.
21. Bincangkan penglibatan Malaysia dalam ASEAN.
22. Bincangkan penglibatan Malaysia dalam
Pergerakan Negara Berkecuali ( NAM ).
23. Bincangkan penglibatan Malaysia dalam
Pertubuhan Persidangan Islam.
Jumaat, 6 September 2013
Terangkan susun lapis masyarakat di Tanah Melayu pada abad ke-19.
Pendahuluan
Secara umumnya masyarakat Melayu tradisional merupakan
sebuah masyarakat feudal dan bercorak hierarki yang dapat dibahagikan kepada 2
golongan iaitu golongan yang memerintah dan golongan yang diperintah. Golongan
pemerintah terdiri daripada raja atau sultan, pembesar dan ulama. Manakala
golongan yang diperintah pula terdiri daripada rakyat biasa yang merdeheka dan
hamba. Wujud hubungan timbal balas anatara golongan pemerintah dan golongan
diperintah.
A. GOLONGAN PEMERINTAH
Terdiri daripada raja, sultan atau yang dipertuan,
keluarga dan kaum kerabat diraja, pembesar negeri termasuk kaum bangsawan,
ulama, pendita dan penghulu.
Raja/ Sultan/ Yang
dipertuan Basar
Raja atau sultan ialah pemerintah tertinggi dalam
pentadbiran negeri. Baginda dibantu oleh
kaum kerabat dan para pembesar. Baginda
memiliki kuasa dan kewibawaan dalam menjalankan pentadbiran dan pemerintahannya
di seluruh negeri. Baginda adalah simbol
perpaduan negeri. Mempunyai kuasa mutlak
terhadap rakyat jelata dan mesti dihormati.
Segala perintahnya mesti dipatuhi.
Rakyat yang engkar dianggap menderhaka dan akan mendapat balasan buruk
atau dikenakan hukuman yang amat berat. Konsep
daulat digunakan untuk menjadikan seseorang sultan lebih mulia dan dianggap
mempunyai kuasa dan kewibawaan yang mutlak. Jawatan raja/ sultan adalah
diwarisi oleh anak lelaki baginda daripada permaisuri yang sah ( anak gahara).
Keluarga dan kerabat
diraja
Kedudukan kedua selepas raja ialah golongan anak raja dan
kerabat diraja yang terdiri daripada mereka yang berketurunan raja, bergelar
raja atau tengku. Anak raja tidak
semestinya putera atau puteri raja yang memerintah kerana mereka juga boleh
terdiri daripada keturunan kerabat diraja.
Bilangan anak raja tidak ramai, tetapi mereka mempunyai
kuasa tertentu apabila diberi sesuatu tugas rasmi negeri. Ada juga putera raja yang dilantik menjadi
pembesar daerah. Anak raja menikmati
keistimewaan seperti yang dimiliki oleh raja tetapi tidak boleh mengatasi
keistimewaan raja sebagai ketua pemerintah.
Golongan bangsawan
dan pembesar
Terdiri daripada para pembesar atau kaum kerabat yang
amat berpengaruh dalam pemerintahan dan pentadbiran. Kebiasaannya mereka menjadi pentadbir iaitu
membantu raja dalam pentadbiran negeri.
Mereka juga menjadi penasihat atau pembesar di daerah-daerah tertentu. Pembesar dilantik oleh raja melalui pemberian
surat tauliah. Pemilihan pembesar
ditentukan oleh zuriat keturunannya.
Kebiasaannya anak lelaki, sanak saudara sebelah bapa kepada pembesar
yang terdahulu. Pembesar diberi hak mentadbir sesuatu daerah dengan kekuatan
sendiri tanpa sokongan sultan. Ia akan
bertindak seperti seorang raja di dalam daerahnya sendiri.
Golongan ulama dan
pendeta
Golongan ulama dan pendeta ialah golongan yang dianggap
cerdik pandai pada masa itu. Mereka
menjadi sumber rujukan dalam perkara-perkara tertentu. Golongan ulama adalah
golongan yang pakar dalam bidang agama.
Mereka mempunyai kedudukan yang istimewa dan sangat berpengaruh dalam
masyarakat. Golongan ulama terdiri
daripada mereka yang berketurunan Arab Melayu.
Mereka menggunakan gelaran seperti maulana, makhdum, dan kadi. Mereka diberi gelaran kebesaran seperti maharaja
kadi, dato’ mufti seri utama dan imam maharaja.
Golongan ulama berperanan menyebarkan agama Islam. Mereka juga dilantik menjadi guru, ketua
agama, kadi dan penasihat kepada sultan dan kerajaan dalam terutamanya tentang
hukum syarak dan mengeluarkan fatwa agama.
Mereka juga menjadi imam, khatib dan juru nikah. Golongan pendeta pula ialah orang yang
menpunyai kepakaran dalam bidang kesenian, kebudayaan, kesusasteraan, adat
istiadat dan salasilah raja. Mereka
menjadi pakar rujuk kepada raja dan golongan istana disamping menjadi penulis
dan perawi diraja.
Penghulu
Penghulu ialah ketua pentadbir di peringkat kampung yang
dilantik dari kalangan rakyat biasa.
Mereka menjadi orang perantaraan diantara rakyat biasa dengan pembesar. Penghulu mempunyai pengaruh dan memiliki
kuasa penuh ke atas anak-anak buahnya.
Antara bidang tugas penghulu ialah menyelesaikan sebarang pertikaian
dikalangan anak buah, memelihara keamanan kampung dan mentadbir kampung serta
menjadi lambang perpaduan kampung. Jawatan
penghulu tidak dibayar gaji tetap tetapi pendapatannya diperolehi daripada
cukai perdagangan dan bayaran hasil sebahagian pendapatan yang diterima
daripada anak-anak buahnya.
B. GOLONGAN DIPERINTAH
Rakyat biasa / orang
merdeka
Rakyat biasa yang bermastautin tetap dan menjadi pengikut
setia kepada pembesar yang mentadbir daerah dan jajahan. Ketaatan kepada sultan
ialah mutlak dan tidak berbelah bagi. Mereka rela dengan amalan sistem serah
seperti bekerja di tanah pembesar tanpa mendapat upah dan sistem kerah seperti
menjadi bala tentera dan mendirikan istana.
Dalam bidang ekonomi mereka menjalankan kegiatan bertani, berdagang,
menangkap ikan, melombong dan menjadi tukang mahir. Tiada dorongan perubahan
diri untuk bekerja keras dalam bidang ini kecuali kerja-kerja demi kepentingan
raja. Rakyat biasa sesebuah kampung
sesalu mempunyai pertalian kekeluargaan dan mengamalkan tradisi hidup secara
bergotong-royong, bekerjasama dan bermuafakat. Amalan ini mewujudkan keharmonian dan
membantu pembesar mentadbir sesebuah daerah atau kampung itu dengan lebih
teratur dan berjaya.
Orang Asing
Merupakan orang bukan Melayu dan datang ke Tanah Melayu
hanya untuk tujuan tertentu. Tinggal
sementara sahaja dan akan pulang ke negara asal setelah urusan mereka selesai.
Terdiri daripada pedagang, perantau, santeri ( orang merantau kerana
menuntut ilmu ) dan mubaligh. Melibatkan
diri dalam pelbagai kegiatan sosial seperti menjadi tentera upahan dan
kebanyakan mereka berasal daripada Jawa dan Pasai. Melibatkan diri dalam kegiatan ekonomi
seperti peniaga runcit, pemborong dan pelombong. Masyarakat Tamil Islam merupakan kumpulan
yang paling ramai dan mereka hidup bebas dan bergaul dengan penduduk peribumi.
Rakyat asing ini tidak diwajibkan mengamal dan mematuhi tradisi kebudayaan
tempatan. Walaupun demikian mereka masih tertakluk kepada undang-undang dan
peraturan tempatan.
Hamba
Golongan hamba menduduki susun lapis masyarakat yang
paling bawah sekali. Mereka menjadi
hamba kepada para pembesar dan orang kaya dengan melakukan pelbagai tugas
seperti mencuci perahu, memetik kelapa, mencari kayu api dan menjadi
askar. Hamba boleh dibahagi kepada tiga
jenis iaitu hamba raja, hamba berhutang dan hamba abdi/ biasa.
i. Hamba raja (
biduanda )
Mereka berasal dari golongan orang merdeka. Dikenali juga sebagai budak raja dan bergelar
biduanda. Mereka dimiliki oleh raja dan
mempunyai taraf yang lebih tinggi berbanding dengan hamba-hamba yang lain. Hamba raja dan keturunannya akan menjadi
hamba secara turun temurun dan hanya akan dibebaskan jika mendapat kerelaan
raja.
ii. Hamba abdi/
biasa
Hamba abdi/ biasa adalah terdiri daripada mereka yang
berasal dari keturunan hamba. Mereka
diperolehi daripada pembelian atau pertukaran oleh tuannya. Golongan hamba ini akan menjadi hamba seumur
hidup secara turun temurun. Hamba abdi
boleh dibahagi kepada beberapa jenis iaitu hamba tawanan, hamba diranggah,
hamba habsyi, hamba hulur, hamba serah dan anak hamba.
iii. Hamba
berhutang
Hamba berhutang
berasal daripada orang yang merdeka.
Mereka terpaksa menjadi hamba kerana gagal membayar hutang kepada
pemiutang dalam tempoh yang ditetapkan.
Isteri dan anak-anaknya juga dikehendaki tinggal dengan si pemiutang
sebagai hamba tebusan. Hamba berhutang
akan mengerjakan segala suruhan tuannya termasuk bercucuk tanam, melombong dan
membuat kerja-kerja rumah. Hamba berhutang boleh dibahagi kepada beberapa jenis
iaitu orang berhutang, anak emas, hamba waris dan hamba bayar.
Kesimpulan
Struktur sosial masyarakat Melayu boleh dibahagikan
kepada beberapa susun lapis masyarakat yang dapat digolongkan kepada golongan
pemerintah dan diperintah. Setiap
golongan ini mempunyai peranan dan tanggung jawab masing-masing di dalam
masyarakat. Setelah kedatangan Barat, struktur masyarakat Melayu telah berubah di mana
peranan golongan pemerintah semakin berkurangan dan sistem hamba telah
dihapuskan.
Selasa, 11 Jun 2013
Bentuk dan pelaksanaan Adat Perpatih dan Adat Temenggung di Tanah Melayu
Masyarakat
Melayu tradisional amat terikat dengan adat. Adat merupakan peraturan yang
diamalkan secara turun temurun sehingga ianya merupakan hukum yang dipatuhi
oleh semua. Terdapat dua jenis hukum adat yang diamalkan di negeri-negeri
Melayu sebelum campur tangan British iaitu Adat Perpatih dan Adat Temenggung.
Adat ini tidak pernah ditulis tetapi dihafal sahaja oleh Ketua Adat. Ia
memainkan peranan penting dalam kehidupan seharian masyarakat Melayu
tradisional.
Kawasan dan Pengasasan
Kedua-dua
adat ini berasal dari Utara Sumatera. Menurut Terombo atau "Lagu asal usul
adat", Adat Temenggung berasal dari Palembang, Sumatera, diasaskan oleh
Datuk Ketemenggungan, menjaga kawasan pesisiran pantai dan laut. Adat ini
dibawa ke Melaka pada awal kurun ke-15 lagi. Diamalkan oleh semua negeri-negeri
Melayu kecuali Negeri Sembilan. Adat
Perpatih pula berasal dari Pagar Ruyung, Sumatera yang diasaskan oleh Datuk
Perpatih Nan Sebatang, menjaga kawasan tanah sebelah darat dan diamalkan di
negeri Sembilan dan Naning oleh orang Minangkabau. Adat ini dibawa oleh orang
Minangkabau ke negeri Sembilan pada kurun ke-17.
Bentuk dan Pelaksanaan
Adat
Temenggung dilaksanakan di keseluruhan negeri-negeri Melayu kecuali di negeri
Sembilan. Pada peringkat awal penyebarannya di Tanah Melayu; adat ini mempunyai
pengaruh agama Hindu terutama dalam Undang-undang Manu. Apabila Islam
berkembang, adat ini menerima pengaruh Islam dan hukum syarak mengikut mazhab
Shafie. Adat ini tersebar di negeri-negeri Melayu yang lain dengan nama yang
berlainan tetapi mempunyai fungsi yang sama. Di Johor adat ini dikenal sebagai
Undang-undang Johor, di Kedah sebagai Undang-undang Kedah, di Pahang sebagai
Undang-undang Pahang, dan di Perak sebagai Undang-undang 99 Perak. Adat Temenggung dihafal dan diingati serta
dilaksana oleh Tok Sidang, Penghulu atau Penggawa.
Adat
Perpatih merupakan adat yang tidak bertulis. Ia adalah pepatah yang diwariskan
secara lisan. Susunan hukum dalam adat dikenal sebagai tambo atau perbilangan
adat. Hukum adat ini berasaskan dua sumber iaitu resam atau adat turun temurun
yang diwarisi dan hukum syarak yang dipatuhi dari mazhab Shafie. Adat ini
dihafal oleh Ketua Adat.
Kekeluargaan
Adat
Temenggung bersifat patriarchal,
iaitu kaum lelaki lebih diutamakan. Ini
adalah kerana kaum lelaki dianggap melanjutkan keturunan sesebuah keluarga. Ini
sejajar dengan prinsip hukum syarak yang mengiktiraf lelaki sebagai ketua
keluarga. Dalam Adat Temenggung, kaum
lelakilah yang menjadi ketua keluarga. Jadi, nasab keturunan dikira daripada
sebelah bapa.
Adat
Perpatih bersifat matriarchal, iaitu
kaum wanita mempunyai kedudukan utama dalam masyarakat. Hanya kaum wanita yang
mewarisi harta dan keturunan anak mengikut suku ibu. Ini bermakna mereka
mendapat nama dan gelaran daripada suku ibu. Anak perempuan menjadi asas
wujudnya suku. Suku bermaksud keluarga,
oleh itu hidup secara bersuku-suku bermaksud hidup secara berkeluarga dan semua
ahli-ahli suku dianggap sebagai saudara .
Susunan keluarga masayarakat adat Perpatih berdasarkan 'matrilineal' yang disusurgalurkan
kepada keturunan sebelah ibu. Susunan keluarga
sebegini mengandungi ibu, anak-anak perempuan, anak-anak lelaki, cucu
perempuan, cucu lelaki dan seterusnya.
Perkahwinan
Adat
Temenggung membenarkan perkahwinan dengan sesiapa sahaja kecuali dengan orang
yang mempunyai pertalian darah atau muhrim sebagaimana yang telah ditetapkan
oleh agama Islam. Sesudah berkahwin isteri akan ikut tinggal bersama keluarga
suami.
Adat
perpatih pula tidak membenarkan perkahwinan sesama suku. Oleh itu perkahwinan
mestilah dengan suku yang berbeza - disebut eksogami. Perkahwinan sesama suku
tidak digalakkan kerana dianggap tidak mengembangkan keturunan. Apabila
seseorang anak perempuan kahwin, suaminya digelar 'orang semenda'. Selepas berkahwin, wanita tersebut akan membawa
suaminya tinggal di rumah pusaka (rumah
gadang) atau rumah sendiri yang dibina berhampiran rumah pusaka ibunya.
Pemerintahan
Adat
Temenggung mengamalkan sistem pemerintahan autokratik iaitu kuasa terletak di
tangan pemerintah atau raja. Adat ini
mementingkan golongan raja atau golongan yang memerintah. Di puncak struktur
politik ialah raja atau sultan, diikuti oleh kerabat diraja bergelar yang
berhak, pembesar-pembesar negeri yang memegang jawatan tertentu, dan pembesar
wilayah atau jajahan. Di lapisan bawah ialah ketua kampung yang mentadbir
kampung. Sultan merupakan ketua negara, lambang penyatuan dan perpaduan rakyat.
Seseorang raja yang mangkat akan diganti dengan putera sulung. Gelaran
pengganti raja ialah Raja Muda. Jika tiada anak lelaki , hakpewarisan takhta
jatuh kepada adik lelakinya pula. Jika kedua-dua tiada, barulah musyawarah dan
permuafakatan antara sultan dengan pembesar menjadi keputusan dalam
melaksanakan sistem pentadbiran.
Dari
segi pentadbiran, Adat Perpatih bersifat demokrasi. Kuasa pemerintah terletak
bukan pada tangan seorang sahaja. Kuasa dibahagikan di antara pemerintah,
Undang, Lembaga, Buapak dan orang ramai. Ketua-ketua di setiap peringkat
dipilih dan dilantik oleh kumpulan ketua daripada peringkat bawah hingga atas.
Orang ramai memilih Buapak, Buapak memilih Lembaga, Lembaga memilih Undang dan Undang
memilih dan melantik Yang Dipertuan
Besar atau Yamtuan. Sistem pemerintahannya mementingkan prinsip permuafakatan.
Yamtuan Besar dipilih secara demokrasi oleh ketua-ketua suku yang dikenali
sebagai Undang. Walaupun dari segi bidang kuasa, Yamtuan Besar merupakan
pemerintah yang tertinggi, namun baginda tidak mempunyai hak dalam soal
perlantikan orang besar negeri yang lain. Ini kerana perlantikan tersebut
dibuat oleh para pembesar yang berada pada hierarki yang lebih ke bawah
daripada Yamtuan Besar.
Pembahagian Harta
Mengikut
Adat Temenggung, kaum lelaki berhak mewarisi lebih banyak harta daripada wanita
kerana pengaruh daripada hukum Islam. Pemberian harta lebih kepada anak lelaki
kerana dalam Islam, lelaki mempunyai tanggungjawab yang besar berbanding dengan
perempuan. Jika berlaku perceraian, lazimnya cara pembahagian harta suami
isteri mengikut hukum syarak. Adat ini menjelaskan harta yang diperoleh semasa
perkahwinan dikenali sebagai harta sepencarian. Harta sepencarian bagi isteri
yang diceraikan dibahagi dua sama banyak, dan jika isteri yang diceraikan itu
tidak bekerja, berhak mendapat 1/3 bahagian sahaja. Harta asal suami atau isteri dikembalikan kepada suami atau isteri
berkenaan.
Undang-undang
mewarisi harta dalam Adat Perpatih diberatkan kepada kaum perempuan. Harta
pusaka diturunkan melalui keturunan perempuan, iaitu daripada pihak ibu sebagai
pengasas keluarga kepada anak perempuannya. Dalam keadaan tertentu, adat
Perpatih menjadikan wanita kaya dan berkuasa. Suami tidak berhak memiliki harta
pusaka. Sekiranya seseorang ibu tidak mempunyai anak perempuan, hartanya akan
diwariskan kepada adik perempuannya atau anak adik-adiknya dan cucu-cucunya.
Pada
umumnya harta pasangan dapat dikumpulkan kepada tiga jenis iaitu ; Harta carian - merupakan harta yang
diperoleh bersama sepanjang perkongsian hidup, Harta dibahagi dua apabila
bercerai;
Harta dapatan - harta sedia ada pada si isteri sebelum berkahwin,
jika bercerai harta itu kekal di tangan isteri; dan Harta pembawaan - harta yang sedia dimiliki si lelaki sebelum dia
berkahwin, jika bercerai bekas isteri tidak boleh tuntut harta itu.
Pelaksanaan Undang-undang
Adat
Temenggung bentuk hukumannya keras dan bertujuan menghukum dan berpegang kepada
prinsip pembalasan. Oleh itu pelaksanaan
sesuatu hukuman dibuat dengan tegas, bertujuan memberi iktibar kepada orang
lain. Secara umumnya adat Temenggung merupakan satu adat yang memberikan
peruntukan melakukan kekerasan dalam pelaksanaan undang-undang kerana
difikirkan dapat memberi kesan kepada orang lain iaitu sebagai amaran dan
pengajaran. Hukuman yang paling berat ialah membunuh dan menderhaka kepada
raja. Dari segi kuasa, kesemua pembesar termasuk sultan dan penghulu mendapat
mandat dalam melaksanakan hukuman.
Dalam
adat Perpatih, undang-undang jenayah bersifat pemulihan, berperikemanusiaan dan
bertimbangrasa. Orang yang membuat kesalahan akan didenda berdasarkan
kesalahannya dan mangsa diberi gantirugi. Contohnya seseorang yang cedera akan
diberi gantirugi dalam bentuk ayam atau kambing bergantung kepada keadaan
lukanya. Mangsa kecurian boleh mendapat balik barang-barangnya. Sekiranya
berlaku pembunuhan, si pembunuh mesti menanggung kehidupan keluarga si mati.
Hukuman bunuh hanya dikenakan bagi kes yang sangat serius seperti penderhakaan.
Hukum bunuh hanya boleh dijatuhkan oleh Undang atau Yamtuan Besar sahaja.
Hukuman lain ditentukan oleh Buapak atau Lembaga.
Kesimpulannya, walaupun
Adat Perpatih dan AT menunjukkan perbezaan yang jelas dalam pelbagai aspek
kehidupan masyarakat Melayu, tetapi kedua-dua adat ini telah dapat mengawal
tingkah laku masyarakat. Malangnya selepas campur tangan British adat semakin
diketepikan dan tidak mustahil adat akan hanya menjadi kenangan dalam lipatan
sejarah.
Peranan pembesar di Tanah Melayu sebelum campur tangan British pada tahun 1874
Pembesar
merupakan golongan yang sangat penting dan berpengaruh dari segi politik,
ekonomi dan sosial. Jawatan pembesar diperoleh melalui dua cara iaitu, taraf
tersedia dan taraf capaian. Taraf tersedia, iaitu jawatan diperoleh secara
warisan, apabila seseorang pembesar meninggal dunia maka anak akan menggantikan
tempatnya.Taraf capaian, pembesar yang dilantik kerana kehebatan dan ketokohan
yang dimiliki oleh seseorang
Pembesar berperanan
utama dalam politik.
Mereka merupakan golongan yang memonopoli kuasa politik.
Mereka juga berperanan dalam melantik raja/sultan, contoh di Negeri Sembilan,
empat orang Undang (Undang Jelebu, Undang Sungai Ujong, Undang Rembau dan
Johol) akan melantik Yam Tuan Besar Negeri Sembilan. Di Perak pembesar berkuasa
melantik sultan dan mereka berpengaruh dalam menentukan perlantikan seseorang
bakal sultan. Mereka boleh mengenepikan mana-mana bakal sultan yang tidak
disukai, contoh Raja Yusuf gagal menjadi sultan kerana baginda gagal mendapat
sokongan dan diketepikan oleh pembesar.
Membantu raja dalam pentadbiran
Pembesar
berperanan membantu raja dalam pemerintahan dan pentadbiran negeri.
Mereka
mempunyai cop mohor sendiri., contoh di Kelantan pada masa pemerintahan Sultan
Muhamad 1, baginda telah membentuk Jemaah Menteri yang terdiri daripada 7 orang
pembesar untuk memudah dan melicinkan pentadbirannya. Di Johor Sultan Abu Bakar
memperkenalkan satu perlembagaan berasaskan perlembagaan British. Menurut
perlembagaan ini satu Jemaah Menteri yang dianggotai oleh pembesar telah dibentuk untuk memberi
nasihat kepada sultan.
Pentadbir
wilayah luar
Pembesar
turut membantu sultan mentadbir kawasan-kawasan tertentu di luar wilayah.
Kawasan ini dipanggil “pegangan” yang
merupakan anugerah sultan kepada pembesar kerana jasa perkhidmatan cemerlang.
Contoh Dato’ Bahaman dilantik sebagai pembesar Semantan, Tok Gajah dilantik
mentadbir Puau Tawar.
Mengutip cukai
Pembesar
berperanan dalam hal memungut cukai di kawasan pentadbirannya yang dipanggil
kawasan pemakanan. Biasanya barang-barang itu dikenakan cukai 10% dan
dibayar dengan barangan. Sebahagian daripada hasil cukai diberi kepada
pemerintah, contoh di Perak, sultan berhak mengambil $ 6.00 dari setiap bahara
(400 paun) bijih timah yang diekspot. Di Negeri Sembilan, Sungai Linggi menjadi
kawasan pemungutan cukai terhadap bijih timah yang dibawa keluar dari sungai
berkenaan sehingga menjadi rebutan di
antara Dato’ Bandar dengan Dato’ Kelana.
Terlibat dalam
kegiatan ekonomi
Pembesar juga menjalankan kegiatan ekonominya sendiri
seperti perlombongan bijih timah, pertanian dan berdagang. Ini menyebabkan di
tempat-tempat tertentu pembesar lebih kaya daripada sultan, contohnya di Perak,
Long Jaafar dan Ngah Ibrahim yang menguasai daerah Larut lebih kaya daripada
sultan. Pembesar juga
terlibat dalam kegiatan perdagangan dengan keizinan sultan. Mereka menjadi
pengeluar modal. Perniagaan dan
perdagangan pembesar diuruskan oleh wakil-wakilnya. Bagi mempastikan urusan
perdagangan berjalan lancar pembesar akan menentukan timbangan dan sukatan yang
betul.
Menjaga keamanan
Pembesar
berperanan dalam menjaga keamanan dan keselamatan negara, contohnya, Jemaah
Menteri Peperangan di Kelantan menguruskan hal-ehwal peperangan, ketenteraan,
pertahanan dan keamanan. Lembaga di Negeri Sembilan menjaga keselamatan dan
keamanan kawasan anak buahnya. Pembesar juga memastikan penduduk di bawah
jagaannya taat setia kepada Sultan. Pembesar
juga berperanan dalam menjaga perairan daripada pencerobohan lanun, mengawasi
perdagang-pedagang, menjaga kebajikan pedagang asing, menyediakan tempat
perniagaan dan gudang untuk menyimpang barang.
Perantara antara raja dengan rakyat
Pembesar
juga berperanan sebagai penghubung antara sultan dengan rakyat. Segala masalah rakyat akan disampaikan kepada
raja/sultan melalui pembesar dan begitu juga dengan titah sultan akan
disampaikan kepada rakyat melalui pembesar.
Menyediakan tentera
Pembesar
juga bertanggungjawab untuk menyediakan dan membekalkan ketenteraan untuk
mempertahankan negara. Sultan tidak mempunyai tentera yang mana
tentera untuk sebarang kegitan akan isediakan oleh para pembesar termasuklah
untuk ekspidisi memperluaskan empayar jika ada.
Menjadi hakim
Pembesar juga berperanan dalam menjatuhkan hukuman dan
mendenda dalam kes-kes jenayah di daerahnya. Pada masa itu tidak ada badan kehakiman bebas daripada pemerintah
sebaliknya sultan dan pembesarlah yang mentadbir undang-undang. Pembesar boleh
menjatuhkan semua jenis hukuman kecuali hukuman mati yang hanya boleh
dijatuhkan oleh sultan.
Membekalkan tenaga kerja
Pembesar
juga dikehendaki membekalkan tenaga buruh kepada raja seperti membina istana
baru, membina kapal raja, membina panggung dan pentasa serta perhiasan istana
untuk menyambut perayaan adat dan agama. Ini dilakukan melalui sistem kerah. Pembesar juga mengetuai kerja-kerja sosial
seperti membina surau, masjid, balai raya, jambatan dan sebagainya. Pembesar
juga berperanan dalam menjalankan adat istiadat di istana
Kesimpulannya, pembesar memainkan peranan penting dalam bidang politik,
ekonomi dan sosial sebelum campur tangan British.Namun selepas campur tangan
British peranan pembesar mulai berubah. Pembesar tidak lagi memainkan peranan
dalam pentadbiran British sebaliknya British melantik pegawai pemungut dan
majisterit yang mengambil alih tugas dan peranan pembesar. Tindakan British ini
telah menimbulkan rasa tidak puas hati dalam kalangan pembesar yang akhirnya
membawa kepada penentangan terhadap British.
Peranan raja di Negeri-Negeri Melayu sebelum dan semasa zaman penjajahan British di Tanah Melayu.
Raja
atau sultan memainkan peranan penting dalam sistem pemerintahan di Tanah
Melayu. Sebelum kedatangan penjajah, sultan memainkan peranan penting dalam bidang politik, ekonomi
dan sosial. Namun penguasaan penjajah British ke atas Tanah Melayu menyebabkan
kuasa sultan mulai terhakis. Sebaliknya British mula memainkan peranan dalam
politik, ekonomi dan sosial.
Sultan sebagai ketua kerajaan
Sultan
berada pada kedudukan yang tertinggi dalam struktur pemerintahan dan
pentadbiran negeri. Sultan bertindak sebagai ketua kerajaan. Sultan mempunyai
kuasa mutlak dan hak sultan tidak boleh dipersoal. Rakyat tidak boleh membantah
perintah sultan kerana dianggap mengengkari perintah Tuhan. Perintah
sultan menjadi undang-undang. Oleh itu, perintah sultan wajib dipatuhi walaupun
bertentangan dengan hukum manusia dan hukum agama. Sultan juga berkuasa
menggubal undang-undang, menjatuhkan hukuman termasuk hukuman bunuh serta
berhak mengampunkan pesalah
Peranan sultan melantik pembesar
Sultan
berkuasa melantik sesiapa sahaja untuk memegang sebarang jawatan pembesar
negeri. Baginda berhak melantik sesiapa sahaja untuk memegang jawatan Bendahara
dan pembesar-pembesar yang lain. Baginda juga berhak melantik penggantinya
sendiri iaitu dalam kalangan putera-putera baginda.
Sultan menentukan hubungan diplomatik
Sebagai
ketua negara, sultan bertanggungjawab mengetuai rundingan dengan ketua-ketua
negara asing. Sebarang tindakan hal
ehwal luar tidak sah jika dilakukan oleh pembesar tanpa kehadiran sultan. Semua
perjanjian atau persetiaan dengan pihak luar tidak sah tanpa pengesahan sultan.
Persetiaan dengan pihak luar perlu ditandatangani oleh 12 orang atau lebih
pembesar serta ditandatangani oleh sultan
Sultan berperanan sebagai ketua tentera.
Sultan
menjadi ketua tentera bagi negeri masing-masing. Sekiranya berlaku peperangan,
sultan akan mengetuai angkatan tentera mempertahankan negara daripada serangan
musuh atau menakluk negara lain.
Sultan berkuasa mutlak ke atas sumber
ekonomi.
Sultan
mengambil bahagian dalam perniagaan dan mendapat keuntungan yang lumayan. Baginda berkuasa dalam soal
perburuhan, hasil pertanian, perdagangan dan pemungut cukai. Kesemua tanah
adalah milik sultan dan diserahkan kepada pembesar untuk diusahakan.
Berkuasa terhadap cukai
Sultan
berperanan menyelaras sistem cukai dalam jajahan takluknya serta mempunyai hak
mendapat hasil pungutan cukai negerinya. Baginda melantik pembesar untuk mewakili
baginda dalam urusan memungut cukai. Contohnya
Sultan Abdul Samad menerima hasil cukai (bijih timah) dari Kelang (Raja Mahdi).
Sultan Pahang memperoleh cukai import
yang dikenakan di muara Sungai Pahang berjumlah $50,000 setahun. Dari segi
pertanian sultan berhak mengerahkan rakyat bertani.
Sultan juga berkuasa melaksanakan
sistem kerah.
Melalui
sistem ini rakyat dikerah melaksanakan sesuatu pekerjaan untuk sultan tanpa
dibayar upah dalam tempoh masa yang tertentu. Antara pekerjaan yang terlibat
ialah membina istana, menjadi tentera,membina jalan, membina jambatan, membina
benteng pertahanan, membersih sungai dan sebagainya. Golongan bangsawan dikecualikan
daripada sistem ini. Orang biasa yang berstatus tinggi juga dikecualikan dari
sistem ini. Contoh di Kedah mereka yang dikecualikan dari sistem ini ialah
golongan syed (keturunan nabi), golongan baik-baik seperti haji, lebai,
penghulu, kakitangan masjid dan orang suruhan istana. Sistem ini menunjukkan
perbezaan status sosial dalam kalangan rakyat.
Sultan merupakan lambang perpaduan, dan
simbol penyatuan negara dan rakyat.
Seseorang
sultan sangat memerlukan sokongan dan kesetiaan rakyatnya bagi membolehkannya
memerintah dengan berkesan. Kewibawaan
seseorang sultan bergantung kepada kemakmuran hidup rakyatnya. Bagi mewujudkan
kesetiaan rakyat terhadap sultan maka seseorang sultan itu dilambangkan dengan
kuasa sakti dan mempunyai darah putih. Hak ini bertujuan untuk
mengagung-agungkan seseorang sultan supaya rakyat taat setia kepada baginda.
Sesiapa yang melanggar perintah sultan pula dikatakan akan mendapat tulah,
seperti kemalangan dan kesengsaraan.
Sultan juga bertindak sebagai ketua agama
Islam dan adat istiadat Melayu.
Sultan
dianggap sebagai khalifah Allah di bumi dan menjadi penaung kepada masyarakat
Melayu. Sultan juga memainkan peranan penting untuk menyebarkan agama Islam di
dalam negeri dan seluruh tanah jajahannya. Lantaran itulah istana memainkan peranan penting
sebagai tempat penyebaran agama Islam di Tanah Melayu. Baginda juga bertanggungjawab untuk
memastikan adat istiadat dan adat resam masyarakat Melayu terus terpelihara.
Langgan:
Catatan (Atom)